همانند نام، پرچم و نشان هر کشور در شناخت آن کشور نقش مهمی دارد و نشان دهنده انگیزه ها، آرمان ها چگونگی نگرش سیاسی مذهب و فلسفه یک ملت و بیان کننده شرایط جغرافیایی فرهنگی و حوادث سرنوشت ساز در تاریخ یک ملت است. نظر به اهمیت ویژه پرچم مطالعه علمی پرچم ها معنا و مفهوم و سیر دگرگونی آنها در گزارشی کوشیده ایم به مطالعه تاریخچه و مفهوم نهفته در رنگ ها، نشانه های موجود در پرچم برخی از کشورها بپردازیم.


ایران : پرچم ایران از دوره ناصرالدین شاه قاجار دارای سه رنگ شامل رنگ‌های سبز (به عنوان نماد خرمی و همچنین دین اسلام)، سفید (صلح و دوستی و نشانه زرتشتیان) و سرخ (نماد خون شهدای وطن) است. نشان کنونی در پرچم ایران، نشان جمهوری اسلامی نام دارد که این نشان بیان‌گر کلمه مقدس "الله" و شعار اسلامی "لا اله الا الله" است که روی رنگ سفید پرچم قرار گرفته‌است. (طراح آرم پرچم، حمید ندیمی، دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی می‌باشد.) در این پرچم همچنین ۲۲ "الله‌اکبر" به رنگ سفید و به نشانه پیروزی انقلاب در روز ۲۲ بهمن در حاشیه پایین رنگ سبز و حاشیه بالای رنگ سرخ نوشته شده‌ است. لازم به ذکر است که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بجای آرم "الله"، از نماد شیر و خورشید در پرچم ایران استفاده می شده است.

ایالات متحده امریکا: پرچم آمریکا پرچم رسمی دولت فدرال ایالات متحده آمریکا است. این پرچم از زمان طرح خود از زمان طراحی در سال ۱۷۷۵ تا به امروز ۲۶ مرتبه تغییر و تحول پیدا کرده تا به شکل فعلی خود رسیده است. پرچم ایالات متحده در ابتدا مشابه پرچم کمپانی هند شرقی بریتانیا بود. این پرچم امروزه ۱۳ باند (خط) سفید و قرمز دارد و پنجاه ستاره. ۱۳ باند نشان ۱۳ مستعمره‌ای است که برای اولین بار علیه بریتانیا قیام نمودند و منجر به استقلال آمریکا شدند. ۵۰ ستاره سفید در یک زمینه آبی نیز نشان ۵۰ ایالتی است که امروزه عضو ایالات متحده آمریکا می‌باشند. لازم به ذکر است که هر یک از ۵۰ ایالات متحده خود بطور جداگانه پرچم رسمی ایالت خود را نیز دارند.

بریتانیا: پرچم بریتانیا یا پرچم اتحاد، پرچم رسمی کشور پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی است. این پرچم مشهور پس از تشکیل کشور پادشاهی متحد در سال ۱۷۰۷ میلادی در پی اتحاد پادشاهی انگلستان (شامل انگلستان و ولز) در جنوب و پادشاهی اسکاتلند در شمال بریتانیا به وجود آمد. پرچم بریتانیا از ترکیب پرچم های این دو پادشاهی و ایرلند شمالی ایجاد شده‌ است: پرچم اسکاتلند یا صلیب سنت اندروز: زمینه آبی، صلیب ضربدری سفید اندریاس قدیس. پرچم انگلستان یا صلیب سنت جرج: زمینه سفید، صلیب قرمز سنت جرج. پرچم ایرلند شمالی یا صلیب سنت پاتریک: با زمینه سفید و صلیب قرمز پاتریک قدیس. در پرچم سه رنگ بریتانیا رنگ سفید به معنی؛ صلح و صداقت، قرمز: سرسختی، قدرت و شجاعت، و آبی: هوشیاری، حقیقت، پشتکار و عدالت، می باشد.

چین: پرچم کنونی کشور چین که در سال ۱۹۴۹ (انقلاب مائو) مورد استفاده قرار گرفت، یک پرچم تمام قرمز (بعنوان نماد خون افرادی که در دوران انقلاب چین ریخته شد)، به همراه یک ستاره زرد رنگ بزرگ (بعنوان نماد حزب کمونیست چین) و پنج ستاره کوچکتر (بعنوان نماد طبقات اجتماعی در این کشور) می باشد.

عربستان سعودی: پرچم عربستان سعودی برای اولین بار در ۱۹۷۳به رسمیت شناخته شد. این پرچم دارای زمینه سبز رنگ- سبز به عنوان رنگ سنتی اسلامی و رنگ مورد علاقه حضرت محمد(ص)، و با جمله عربی "لااله الا الله محمدرسول الله"، و یک شمشیر افقی که سمت چپ گرفته شده است، به عنوان نماد عدالت و نشان عبدالعزیز بن سعود به عنوان اولین پادشاه عربستان سعودی است. نکته جالب در مورد این پرچم این است که استفاده از آن تنها در مراسم های رسمی و یا اهداف رسمی مجاز است!

ترکیه: پرچم ترکیه مدرن از ماه و ستاره سفید رنگ و پیش زمینه سرخ رنگ تشکیل شده ‌است. رنگ سرخ پرچم ترکیه نشان پیشرفت جمهوری ترکیه و رنگ سفید استفاده شده در ماه و ستاره نشان پاکیزگی مردم ترکیه ‌است. ستاره امپراطوری عثمانی هشت گوشه بود که بعد از فروپاشی امپراطوری عثمانی ستاره هشت گوشه تبدیل به ستاره پنج گوشه گردید. ماه و ستاره در واقع نشانی از اسلام است. البته برخی تاریخ نگاران معتقدند که ماه نماد امپراتوری ساسانی ایران بوده و به گونه‌ای چشمگیر بر روی تاج شاهان آن نمود داشته است. لازم به ذکر است که این پرچم از قبل اسلام نیز در آسیای صغیر استفاده می‌شده ‌است.

کانادا: ملی کانادا، پرچمی قرمزرنگ است که مربعی سفید در وسط داشته و برگ درخت افرا (به عنوان نماد طبیعیت و محیط زیست کانادا) نیز در آن قرار دارد. در سال ۱۹۶۴ مذاکره‌ای برای تغییر پرچم انجام شد که از سه طرح، طرحی که جورج استنلی و جان متسون انجام داده ‌بودند پذیرفته شد و در ۱۵ فوریه ۱۹۶۵ برای اولین بار نمایش داده شد که از آن به بعد هر ساله ۱۵ فوریه جشنی به نام روز ملی پرچم کانادا برگزار می‌شود. همچنین باید گفت که؛ برگ درخت افرا به عنوان سمبل ملی کشور کانادا است که نقش آن را امروزه روی پرچم ملی، سکه ها، یونیفرم پلیس سلطنتی و تقریباً به نوعی در تمامی آرم ها و سمبل های ادارات دولتی و غیر دولتی کانادا می توان مشاهده نمود. همچنین در این پرچم دو حاشيه قرمز رنگ در دو طرف پرچم قرار گرفته که هر يک حدود يک چهارم سطح پرچم را پوشانده است.

هند: پرچم هند یک پرچم سه رنگ افقی است که از سه رنگ زعفرانی، سفید و سبز - رنگ زعفرانی پررنگ نماد میهن پرستی، رشادت و فداکاری، رنگ سفید نماد صلح و صفا، خلوص، پاکی و صداقت و رنگ سبز آن نشانه موفقیت، ایمان و سر سبزی کشور-که نماد "آشوکا چاکرا" (یک چرخ با ۲۴ پره به رنگ سرمه ای بعنوان نماد قانون و به بیانی دیگر نماد حرکت آرام رو به جلو و تعامل با دیگران و دوری جستن از سکون و انزوا و انفعال) این پرچم در ۲۲ ژوئیه ۱۹۴۷ تصویب شد.